Interview met directeur Erik van Dijk, stichting Kmvk

Bron: NRIT Media

Green Key is in tien jaar tijd uitgegroeid tot het belangrijkste keurmerk in Nederland voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord toeristisch ondernemen. Het keurmerk is een initiatief van Foundation for Environmental Education (FEE), een onafhankelijk internationaal netwerk van organisaties uit 73 landen. De Nederlandse vertegenwoordiger is de stichting KMVK die ook de certificering doet van stranden en jachthavens en vorige week voor de dertigste keer de Blauwe Vlaggen uitreikt. Genoeg aanleidingen voor een interview met de directeur Erik van Dijk over de ontwikkeling van deze keurmerken, wat tot nu toe is bereikt en wat de toekomst ons gaat brengen.

Green Key en de Blauwe Vlag zijn internationale merken, hoe vertaalt zich dat naar Nederland?

"FEE International heeft in totaal vijf programma's waar zich er twee op de toeristische sector richten, Green Key en de Blue Flag. Internationaal worden door de Board van FEE de programma's vastgesteld. Green Key is nog een jong programma binnen FEE met 2.500 gecertificeerde accommodaties. Wij zijn internationaal gezien het land met de meeste (bijna 700) Green Keys. Dat komt omdat we het heel professioneel hebben aangepakt en het mooie verleden van de Milieubarometer hadden.”

Milieumensen hebben nogal een betweterig imago. Hoe zit dat bij jullie?

"Wij worden in Nederland aangestuurd door de brancheorganisaties. Wij zijn dus niet een milieuorganisatie met het opgestoken vingertje 'pas op want jullie bedreigen de natuur'. Wij hebben als doelstelling hoe we op een positieve manier de sector toerisme en recreatie in Nederland kunnen verduurzamen.”

Wat is de rol van keurmerken daarin?

"Keurmerken zien wij als een heel praktisch hulpmiddel om ondernemers te helpen bij het verduurzamen van hun bedrijfsvoering. Heel praktisch staat daar bijvoorbeeld in dat de kraan op 9 liter moet staan, dat schoonmaakmiddelen een erkend keurmerk moeten hebben en je verlichting om moet zetten naar LED. Allemaal heel pragmatisch.”

Is reizen soms niet ongemakkelijk? Je kunt ook niet op vakantie gaan?

"Wij van Green Key zien dat er een bepaalde behoefte is die wordt ingevuld door aanbod. Daar gaat gas, water, stroom en inkoop in. Daar komt CO2, afval maar ook een stuk tevredenheid van de gasten uit. Voor ons is belangrijk hoe je dat zo duurzaam mogelijk kunt doen. En als er energieslurpers bijzitten dan gaan we kijken hoe we dat op een verantwoorde manier kunnen doen. Een mooi voorbeeld is Dutch Waterdreams waar enorm veel energie wordt gebruikt voor de stroomversnellingen. Naast die locatie stond een windmolen van de buurman die stroom aan het net leverde. Nu ligt er een kabeltje naar Dutch Waterdreams. Of een sneeuwhal in Dubai. Dat lijkt zo op het eerste gezicht bespottelijk, maar het dak ligt vol met zonnepanelen die meer energie leveren dan de hal nodig heeft.”

Waarom doen bedrijven mee?

"We hebben een groep ondernemers die dat doen vanuit hun eigen intrinsieke waarde. Zij vinden het echt belangrijk voor zichzelf en hun bedrijf. Dan hebben we nog een grote groep die ziet dat de klanten er om vragen en een groep bedrijven waar de keten als geheel met Green Key werkt en dat verplicht stelt aan alle vestigingen.”

Groeit Green Key?

"Vanaf 2010 gaat het hard toen de overheid duurzaam ging inkopen. Dat betekende dat departementen, rijksdiensten, waterschappen, provincies, gemeenten ook vergaderaccommodaties en overnachtingen in principe duurzaam moeten inkopen. En hoe bewijs je nu als hotelier, camping, bungalowpark of conferentieoord dat je duurzaam bent? Met bijvoorbeeld een Green Key. Toen is in de sector echt gaan rond zoemen dat je met een Green Key goed zit.”

Dus niet vanuit de gasten zelf?

"Dat kantelt nu. We krijgen tegenwoordig veel aanvragen van bedrijven die vragen van gasten krijgen over Green Key. Gasten die niet vragen om een duurzaamheidskeurmerk maar heel specifiek om Green Key. Daar zijn we best trots op.”

Hebben jullie met Green Key veel concurrentie?

"In Nederland zijn wij veruit de grootste met bijna 700 aangesloten bedrijven. Je ziet ook nog de Green Globe, een commercieel Amerikaans systeem waarbij vooral hotels van internationale ketens bij zijn aangesloten en het Europese Ecolabel voor accommodaties dat in Nederland nooit vaste voet aan de grond heeft gekregen.”

Toch zijn 700 aangesloten bedrijven op 3.850 hotels, 1.505 bungalowparken, 2.900 campings en 950 groepsaccommodaties niet heel erg veel.

"Ik denk dat er veel bedrijven zijn die met onze criteria werken maar zich niet laten keuren. Wij zijn heel transparant en onze normen staan open en bloot op de site. Ondernemers die willen verduurzamen maar een keurmerk minder belangrijk vinden, kunnen die normen zo toepassen.”

"Nu is het hoe we er voor kunnen zorgen dat onze kinds kinderen ook nog een stukje aarde over hebben en zijn we een breed keurmerk voor maatschappelijk en verantwoord ondernemen." Erik van Dijk, KMVK

Kritiek op keurmerken is dat het ondernemers die het keurmerk hebben behaald niet meer stimuleert verder te verduurzamen. Hoe gaan jullie daarmee om?

"Om de drie jaar hebben we een herziening van de normen. Dat doen we op basis van ontwikkelingen in de sector. Ontwikkelingen in vraag, techniek en maatschappij.”

Gaat Green Key inmiddels verder dan alleen milieu?

"Vroeger was het echt ‘Gij zult voorzichtig zijn met de natuur’ en waren we alleen een milieu- en energiekeurmerk. Nu is het hoe we er voor kunnen zorgen dat onze kinds kinderen ook nog een stukje aarde over hebben en zijn we een breed keurmerk voor maatschappelijk en verantwoord ondernemen. Dat betekent dat we naast Planet en Profit ook aandacht schenken aan People en hebben we een hoofdstuk maatschappelijke betrokkenheid toegevoegd. Een deelnemer kan een aantal optionele criteria kan kiezen die hun maatschappelijke betrokkenheid aantoont. Denk aan bijvoorbeeld een deel van de fooienpot schenken aan een goed doel of dak en thuislozen 1x per maand laten eten of medewerkers ondersteunen die actief zijn in de plaatselijke natuurbeschermingsorganisatie.”

Zijn normen heel hard?

"Wij werken niet met compensatie. Het is voor ons heel belangrijk dat we de criteria in alle spelonken van het bedrijf zien. We willen de normen zo smart mogelijk stellen; het is wel of niet. Anders krijg je discussie tijdens de keuringen. We hebben de normen wel onderverdeeld in verplichte normen, optionele normen en elk hoofdstuk heeft ook een bonusnorm. Daarin kunnen ondernemers punten krijgen voor initiatieven die niet in de normen voorkomen.”

Heb je veel in de normen zien veranderen?

"Het is een levend systeem. Als iets wetgeving wordt, verdwijnt het bij ons uit de normen want wij zijn bovenwettelijk. Als we zien dat optionele normen door veel bedrijven worden gehaald dan hevelen we ze over naar de verplichte normen want dan is het blijkbaar best haalbaar. Als we in de bonusnormen bepaalde trends en ontwikkelingen zien dan kunnen we daar een optionele norm van maken.”

Kost Green Key geld of levert het juist geld op?

"Wij denken dat het de ondernemer uiteindelijk geld oplevert. Als je nog weinig hebt gedaan, ga je zeker heel veel geld besparen. In de Food en Beverage kun je hele leuke dingen doen met Green Key. Met biologische en streekproducten om maar een voorbeeld te noemen. Maar ook op energie en afvalstoffen kun je heel veel geld besparen.”

Veel milieuwinst moeten bedrijven samen met hun leveranciers zien te bereiken. Wat jullie rol daarin?

"Wij zitten als een spin in het web met aan de ene kant onze deelnemers en aan de andere kant de aanbieders van producten en diensten. Maar we zijn een onafhankelijk keurmerk en gaan dan ook geen deals aan met leveranciers van producten en diensten. Om de deelnemers te helpen, hebben we op ons interne deelnemerssysteem een etalage georganiseerd waar leveranciers zichzelf kunnen promoten. Onze deelnemers kunnen daar inspiratie opdoen. Maar tijdens de keuring is er geen enkele relatie tussen de leveranciers in onze etalage en de uitslag.”

Wat heb je de afgelopen jaren allemaal zien veranderen?

"Een verschuiving van de focus op gas, water, licht afval naar maatschappelijke betrokkenheid. We zien daar echt een nieuw paradigma. Winst is belangrijk maar we proberen het wel op een zodanige manier te doen dat er nog iets van onze aarde overblijft.”

"We hebben ook heel veel geleerd van onze deelnemers die de administratieve last van de keuringen te hoog vonden. Sinds 2016 hoef je voor 40% van de normen je geen bewijslast meer te uploaden in de voorbereiding." Erik van Dijk, KMVK

Waarom doen eigenlijk niet alle bedrijven mee?

"Er is nog wel wat ruis in de beeldvorming over ons. Dat ze denken dat het geitenwollensokken is of dat er helemaal geen water meer door de kraan mag komen, of dat het heel duur is. We hebben ook heel veel geleerd van onze deelnemers die de administratieve last van de keuringen te hoog vonden. Sinds 2016 hoef je voor 40% van de normen je geen bewijslast meer te uploaden in de voorbereiding. Dat scheelt heel veel werk. Onze keurmeester komt en die heeft zijn technieken en scherpe neus en die ziet echt wel of iets klopt of niet. Die steekt zijn neus in de koelkast of magazijn of ziet een schoonmaakkar in de gang en kijkt daar of er schoonmaakmiddelen met een keurmerk worden gebruikt.”

Is de keurmeester alleen keurmeester of ook een adviseur?

"Het is een adviserend keuringsgesprek. Onze keurmeesters komen overal en zien heel veel. Ze zitten vol voorbeelden en best practices.”

Worden bedrijven ook afgekeurd?

"Het gebeurt dat bedrijven sommige normen niet halen. Die zetten we dan op herstel en dan krijgen ze drie tot vier weken de tijd de norm wel te halen.”

Grote bedrijven moeten ook een Energy Audit doen. Worden ze daar niet helemaal gek van?

"Dat klopt maar wij hebben met de RVO en het Kernteam EED afgesproken dat de Green Key gezien wordt als invulling op die EED verplichting. In 2019 willen we de EED verder in de Green Key integreren zodat het voldoen aan die verplichting nog eenvoudiger wordt.”

Wat me opvalt is dat KMVK maar de kleine organisatie is.

"We zijn een kleine maar krachtdadige organisatie met één fulltime directeur en drie mensen op kantoor voor administratie, organisatie van de keuringen, projecten en social media. We werken met vijf onafhankelijke keurmeesters die zich in de Stichting Groen Belicht hebben verenigd. Zij stemmen elk kwartaal de keuringen af om die zo SMART mogelijk te kunnen uitvoeren. Door die verschillende keurmerken onder één dak kunnen we ook efficiënt werken. Onze keurmeesters doen bijvoorbeeld op één dag de keuring voor de Green Key bij een natuurkampeerterrein en tegelijkertijd de keuring voor een NBAV-lid. Dan hoeft de keurmeester maar één keer te komen en kunnen we de kosten ook laag houden. Bij de ketens doen we een deel van de keuring op concernniveau. Dan hoeven we veel aspecten op vestigingsniveau niet meer te controleren.”

Hoe worden jullie gefinancierd?

"We zijn een zelfstandige stichting die zonder subsidies op de bijdragen van de deelnemers draait. Door onafhankelijke keurmeesters in te huren is er vanuit de stichting geen perverse prikkel om zo veel mogelijk bedrijven goed te keuren.”

"Wij zijn streng doch rechtvaardig. We hebben natuurlijk ook bedrijven die het bordje op de deur hebben en het wel goed vinden. Maar het gros van onze deelnemers heeft er echt wat mee. Wij zien vooral het positieve en denken dat we ze meenemen in een flow. " Erik van Dijk, KMVK

Zijn jullie een doekje voor het bloeden?

"Nee, wij zijn streng doch rechtvaardig. We hebben natuurlijk ook bedrijven die het bordje op de deur hebben en het wel goed vinden. Maar het gros van onze deelnemers heeft er echt wat mee. Wij zien vooral het positieve en denken dat we ze meenemen in een flow. We proberen met kennisoverdracht, kennismiddagen, de Green Key en Blauwe Vlag-uitreiking zoveel mogelijk kennis over te dragen en een spin in het web te zijn. En we hebben vijf hele fanatieke keurmeesters die enthousiasmerend werken.”

Heb je nog targets?

"Ik heb geen targets van mijn bestuur. Ik ga ook niet met mijn koffertje langs de deur om Green Key te verkopen. Het systeem is erop ingericht dat bedrijven zelf bij ons aankloppen.”

Hebben jullie veel afvallers?

"Valt erg mee, elk jaar zo'n 10 tot 15. Het zijn meestal kampeerbedrijven die stoppen. Ze hebben dan hun doelstellingen behaald, kennen de criteria en werken ermee. Ze vinden elke twee jaar een keuring vaak belastend. Maar daarin hebben we de afgelopen jaren veel stappen gemaakt. Zo is de administratieve last van de keuring met 40% gedaald. Voelen, ruiken, zien en proeven op locatie is veel belangrijker dan het doorspitten van facturen voor de bewijslast.”

Maar als ze dan toch duurzaam blijven, is je doelstelling toch behaald?

"Maar dan is de vraag of ze het ook echt doen. Een ondernemer kan duurzaam bezig zijn of gecontroleerd duurzaam bezig zijn. Dat is het grote verschil.”

"Ik hoop dat in 2028, als ik met pensioen ga, Green Key zichzelf overbodig heeft gemaakt. Dat duurzaam ondernemen dan gewoon de norm is." Erik van Dijk, KMVK

Heb je het gevoel dat je de wind mee hebt?

"Absoluut. Ik hoop dat in 2028, als ik met pensioen ga, Green Key zichzelf overbodig heeft gemaakt. Dat duurzaam ondernemen dan gewoon de norm is. Ook aan de consumentenzijde zien we een omslag. Dit jaar heeft Horecava een onderzoek gedaan waaruit blijkt dat acht op de tien Nederlanders zou kiezen voor een restaurant met een keurmerk en eentje met biologische streekproducten. Het was in datzelfde onderzoek ook opmerkelijk dat ondernemers niet doorhebben dat de gast duurzaamheid zo belangrijk vindt. Kijk maar eens in de supermarkt. Daar zie je de schappen met duurzame producten alleen maar groeien.”

Wat zou je tegen bedrijven zeggen die geen Green Key hebben en er ook niet aan willen?

"Die gaan uiteindelijk wel de boot missen. In de MICE-markt is het nu al de norm en ook accommodaties die afhankelijk zijn van inkomend toerisme moeten gekeurd zijn. Touroperators uit de Angelsaksische en Scandinavische markt vragen bij de inkoop altijd wat de CSR van de onderneming is. En dan is het heel fijn dat je kunt vertellen dat je een Green Key hebt.”

Komen jullie nog bijzondere ideeën tegen?

"Volop. Een attractiepark dat voor zijn personeel een overdekt parkeerterrein aanlegt. Dat lijkt weggegooid geld maar is gewoon een frame waar zonnepanelen op liggen. Of een camping waar voor de wateropvang wadi's tussen de tenten lopen. Dat was vroeger een rechte sloot maar is nu onderdeel van natuurbouw. Maar ook dat je een aspergeboer om de hoek hebt en de kok op zijn fiets twee straten verder zelf de asperges gaat halen. Wat ik ook erg leuk vind, is een hotel met een plattegrond die een doorsnede van het hotel toont met rode, oranje en groene stippellijntjes van warme en koude waterstromen en afvalwaterstromen met warmtewisselaars om uit afvalwater weer warmte te halen. Ik zag laatst een reclame op een strandpaviljoen met daarop de tekst 'Drink hier je biertje gekoeld door de zon'. Het zijn vaak hele eenvoudige dingetjes, allemaal speldenprikken maar al die speldenprikken tezamen leiden tot een gedrags- en mentaliteitsverandering en meer beleving van je verblijf.”

"Dat zijn net de aflaten van de katholieke kerk, drie weesgegroetjes en je bent van je zonden verlost." Erik van Dijk, KMVK

Waar erger je jezelf aan?

"Waar ik een beetje broertje dood aan heb zijn bedrijven die energie neutraal claimen te zijn door certificaten te kopen. Dat zijn net de aflaten van de katholieke kerk, drie weesgegroetjes en je bent van je zonden verlost. Of het gebrek aan afvalscheiding op vakantie. We waren laatst in een bungalowpark en het deed mij en mijn dochters gewoon zeer dat we alles bij elkaar moesten gooien. Thuis doen ze zo hun best om afval te scheiden.”

Nog andere tips?

"Gasten zijn als je de mogelijkheid biedt, best bereid veel te doen. Soms moet je een aanwijzing geven of ze een beetje opvoeden. Maar daar is enorm veel te winnen. Zo doen de meeste hotels niet aan papierinzameling. Dan wordt vaak als reden aangegeven dat er in de schoonmaakkarretjes geen plek is voor gescheiden afvalinzameling. Andere hotels staan daar veel pragmatischer in en plaatsen op elke verdieping papierbakken en daar zit echt enorm veel papier in.”

Gaat er ook wel eens wat mis?

"Natuurlijk. We hebben op Zeeuwse stranden oranje bakken staan om plastic afval in te zamelen. Maar dat bleek nog niet helemaal duidelijk te zijn voor met name Duitse toeristen. Als je daar gewoon met grote letter ‘plastic’ op zet blijkt het wel te werken.”

Heb je tot slot nog een quick win?

"Water is een mooi voorbeeld waarop bedrijven drie maal kunnen besparen. Ten eerste het water zelf, dan de opwarming daarvan en dan nog eens het afvalwater waarvoor weer moet worden betaald. Door een kleine investering kun je op drie facturen besparen.”